In een recent besluit van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) is Rabobank beboet met maar liefst 12 miljoen euro vanwege het verstrekken van 'onverantwoorde hypotheken'. Tussen medio 2019 en medio 2021 heeft de bank zich volgens de toezichthouder niet gehouden aan de regels bij het verstrekken van maatwerkhypotheken.
Een maatwerkhypotheek biedt de mogelijkheid om af te wijken van de maximale leennorm, maar dit vereist een zorgvuldige afweging. Volgens de AFM heeft Rabobank hierin gefaald door tussen genoemde periode maatwerkhypotheken te verstrekken zonder grondig te onderzoeken of deze wel verantwoord waren voor de klanten. Het ontbreken van de noodzakelijke berekeningen en documentatie om de afwijking van de leennormen te rechtvaardigen, is door de toezichthouder als 'onvoldoende zorgvuldig' bestempeld.
Een zorgwekkend aspect van deze handelwijze is dat de beslissing of een hypotheek kon worden afgesloten vaak werd overgelaten aan de persoonlijke interpretatie van de betrokken Rabobank-medewerker. Hierdoor ontstond het risico dat klanten te hoge leningen afsloten, met langdurige financiële verplichtingen tot gevolg.
De AFM voerde een steekproef uit waaruit bleek dat de verstrekte Rabobank-hypotheken "hoger waren dan wat op basis van het inkomen maximaal kon worden geleend". Klanten die deze leningen afsloten, werden zo voor lange tijd vastgezet aan aanzienlijke betalingsverplichtingen.
Rabobank-topman Stefaan Decraene benadrukt dat het AFM-besluit betrekking heeft op gebeurtenissen uit het verleden. Hij stelt dat het acceptatiebeleid en -proces in de afgelopen jaren zijn aangescherpt en verduidelijkt in overleg met de AFM, om verantwoord krediet te blijven verstrekken. De bank overweegt in beroep te gaan tegen de opgelegde boete, aangezien zij het oneens is met de conclusie dat de normen structureel zijn geschonden.
Het is duidelijk dat deze kwestie Rabobank niet onberoerd laat. De bank betoogt dat maatwerkhypotheken slechts een klein deel vormen van haar totale hypotheekportefeuille en heeft reeds een voorziening opgenomen in de jaarrekening voor 2022 om een deel van de boete te dekken.
De AFM benadrukt dat maatwerk niet bedoeld is om klanten meer te laten lenen dan verantwoord is op de lange termijn. Het moet geen financieel probleem creëren voor huizenkopers.